زمانی که اولین بار خبر حضور یک موجود جدید در وجود خودتان را می‌شنوید نمی‌توانید خوشحال شدنتان را پنهان کنید چرا که شما قرار است مادر شوید، اما در بین این خوشحالی‌ها می‌بینید که ناگهان اشک‌هایتان بی‌دلیل سرازیر می‌شود، میل به تنهایی و غصه خوردن دارید. شاید بی‌اشتها شوید و اصلا با خودتان بگویید “اصلا این بچه را نمی‌خواهم.”
نی نی لوژی در این مقاله شما را با افسردگی قبل و بعد از زایمان، عوامل موثر بر آن و در نهایت بهبود این بیماری شما را یاری می کند.
فهرست مطالب
چرا افسرده می شویم؟
افسردگی در بارداری دلایل زیادی از جمله شرایط اجتماعی، شرایط مالی، سن بارداری، همراهی همسر و بارداری ناخواسته زمینه قبلی روحی زنان و مهم‌ترین آن تغییرات شدید هورمونی که از ابتدای بارداری شروع می‌شود را نام برد. البته این افسردگی ممکن است چند ماه بعد برطرف شود ولی گاهی ادامه دار شده و به بعد از تولد بچه هم می‌رسد.
حالات جسمی مثل تهوع، بی حالی و ضعف در انجام امور عادی زندگی، از عواملی است که افسردگی بارداری را تشدید می‌کند، همچنین فکرهای منفی زیادی که در این دوران سراغ مادران می‌آید، مانند نگرانی از سلامت بچه، جواب درست آزمایش‌ها، ترس از زایمان و نگرانی‌های بعد از آن هم از نظر روحی میتواند بسیار مخرب باشد.
یادتان باشد مادرانی که در دوران بارداری برای بهتر شدن افسردگی خود کاری نکنند باید منتظر افسردگی با حالت‌هایی شدید‌تر بعد از زایمان باشند. مادران باید بدانند که بعد از زایمان شما دیگر تنها نیستید و باید حواستان غیر از خودتان به یک نوزاد هم باشد که تمام نیازهاش دست شماست. پس اگر در دوران بارداری هستید و این حالت‌ها را در خودتان می‌بینید زودتر دست به کار شوید و راه بهتر شدن را پیدا کنید.
حالت های افسردگی
حالت‌های افسردگی در دوره بارداری و بعد از زایمان تقریبا به هم شبیه‌اند. حالاتی شبیه به تندخویی و پرخاش، بی‌حوصلگی حتی برای همسر، بدخوابی و کم خوابی که خود باعث کاهش نیروی بدنی می‌شود. این‌ها بخشی از حالت‌های مربوط به افسردگی قبل و یا بعد از زایمان است و شما ممکن است همه یا تعدادی از علائم زیر را داشته باشید. در ادامه مطلب با نی نی لوژی همراه باشید.
زود رنج بودن
همسر، کودک شما و یا بچه‌های دیگر ممکن است شما را زود رنج و یا عصبانی کنند.
احساس خستگی
همه کسانی که به تازگی مادر شده اند خیلی خسته می‌شوند. افسردگی باعث می‌شود که شما احساس کنید که بسیار خسته و فاقد انرژی هستید.
بی خوابی
با اینکه بسیار خسته هستید، ولی نمی‌توانید بخوابید. ممکن است دراز بکشید بدون اینکه خواب بروید و در مورد چیز‌های مختلف نگران باشید. ممکن است در طول شب بیدار شوید در حالی که کودک شما خواب است.
تغییر اشتها
شما ممکن است اشتهای خود را از دست داده و یا فراموش کنید که غذا بخورید. برخی از زنان برای بدست آوردن آرامش غذا می‌خورند و پس از آن احساس بدی به دلیل افزایش وزن به آنها دست می‌دهد.
از دست دادن علاقه به رابطه جنسی
(دلایل متعددی برای از دست دادن علاقه به رابطه جنسی بعد از بچه دار شدن وجود دارد. این کار ممکن است دردناک باشد و یا شما ممکن است بیش از حد خسته باشید. افسردگی پس از زایمان میتواند هر گونه میلی را از بین ببرد. همسر شما ممکن است این را درک نکند و احساس مطرود شدن کند.)
داشتن افکار منفی و گناه
ممکن است شما افکار بسیار منفی داشته باشید، فکر کنید مادر خوبی نیستید و یا کودکتان شما را دوست ندارد، به خاطر اینگونه احساسات و افکار احساس گناه کنید و خود را مقصر بدانید، اعتماد به نفس خود را از دست بدهید.
بیمناکی و اضطراب
بیشتر کسانی که به تازگی مادر شده اند نگران سلامت کودک خود هستند. اگر شما افسردگی پس از زایمان دارید این نگرانی میتواند شما را از پا در آورد. ممکن است شما نگران باشید که:
کودک شما خیلی مریض است، به اندازه کافی وزن نمی‌گیرد، بسیار گریه می‌کند و شما نمی‌توانید او را آرام کنید، بسیار آرام است و ممکن است دیگر نفس نکشد، نگران باشید که مبادا به کودک خود آسیب برسانید، بیماری جسمی داشته باشید و یا حتی نگران باشید که افسردگی پس از زایمانتان هرگز بهتر نشود.
بیماری روانی پس از زایمان (پورپرال سیکوزیس)
این یک نوع شدید بیماری روانی است که پس از تولد نوزاد رخ می‌دهد و 1در 1000نفر از زنان تاثیر میگذارد، در عرض چند روز یا چند هفته پس از زایمان شروع می‌شود. میتواند درعرض چند ساعت توسعه پیدا کند و میتواند تهدید کننده زندگی باشد، به طوری که نیاز به درمان فوری دارد.
زنانی که قبلا مبتلا به چندین بیماری شدید روانی، به ویژه اختلال دوقطبی، بوده‌اند بیشتر در معرض خطر بیماری روانی پس از زایمان هستند. زنانی، که پیش‌تر نیز پس از زایمان چنین بیماری را داشته‌اند، نیز در معرض خطر بالا هستند. به پزشک و یا مامای خود در این باره اطلاع دهید. شما می‌توانید با آنها در مورد راه‌های بالا بردن سلامت و بهبود خود صحبت کنید.
دوره بیماری افسردگی به دلیل اینکه امکان مصرف دارو وجود ندارد، ممکن است کمی طولانی شود. اگر این افسردگی به بعد از زایمان برسد برای فرزندتان هم ناخوشایند و مخرب خواهد بود.اگر چه بیماری روانی پس از زایمان یک بیماری جدی است اما اکثریت قریب به اتفاق زنان بهبودی کامل را به دست می‌آورند.
عوامل موثر در بهبود افسردگی
یکی از مهم‌ترین عواملی که میتواند به بهتر شدن حال مادران کمک کند همراهی و حمایت همسران است. در این شرایط زنان از نظر روحی بسیار شکننده و آسیب پذیرند و نزدیک‌ترین فرد به آنها همسرشان است. راهکار دیگری که به این زنان توصیه می‌شود تنها نماندن است، تنهایی در هر حالتی درد را بزرگ‌تر و زمینه را برای فکر و خیال‌های باطل اماده می‌کند.
یادتان باشد اگر افسردگی شما برطرف نشود مجبور به مصرف دارو می‌شوید که در دوران بارداری امکان پذیر نیست. پس خودتان پزشک خودتان شوید و از همین حالا شروع به مبارزه با افسردگی کنید. پس از همین امروز دست به کار شوید. در ادامه مطلب با نی نی لوژی همراه باشید.
مرکز بین‌المللی سلامت زنان، برای جلوگیری از ابتلا به افسردگی قبل و بعد از زایمان توصیه‌هایی به زنان می‌کند که عبارتند از:
داشتن برنامه‌ریزی دقیق در طول روز که در این برنامه، زمان خواب و استراحت و برنامه‌هایی هر چند ساده برای تفریح مشخص باشد
تقسیم امور مربوط به خانه و نوزاد با همسر و صحبت کردن با او درباره نگرانی‌های احتمالی
گذراندن اوقاتی با دوستان و آشنایان
مشاوره با پزشک در صورت بروز نشانه‌های افسردگی
مشورت کردن با مادرانی که در نگهداری از فرزند تجربه دارند
پرهیز از ایجاد تغییرات ناگهانی در برنامه زندگی روزمره در دوران بارداری
برخی عوامل محیطی دیگر هم هستند که می‌توانند در بروز این افسردگی تاثیر داشته باشند.
هرگاه علایم افسردگی پس از زایمان در زنی متوسط تا شدید باشند یا در صورتی که بیمار به درمان‌‌های غیردارویی به تنهایی پاسخ ندهد، استفاده از درمان دارویی ضروری است.
داروهای ضدافسردگی
یکی از داروهای رایجی که برای درمان افسردگی پس از زایمان تزویز می‌گردد بنزودیازپین‌‌ها هستند که درمان کمکی موثری برای رفع اضطراب و بی‌قراری بیماران در افسردگی پس از زایمان هستند، اما در این گروه از بیماران برای درمان علایم اصلی اختلال، ضدافسردگی‌‌ها بهترین انتخاب هستند.
ضدافسردگیهای سه حلقه‌ای گروهی دیگر از داروهایی هستند که کاربرد اصلی آنها در اختلال افسردگی است. عوارض دارویی و شدت مسمومیت این دسته داروها در مقایسه با سایر داروهای ضد افسردگی بیشتر است. به هر حال مطالعات، ضدافسردگیهای سه حلقه‌ای را نیز در درمان افسردگی پس از زایمان موثر نشان داده‌اند.
هرچند که سه حلقه‌ای‌‌ها یا مهارکنندگان اختصاصی بازجذب سروتونین بیشتر برای درمان افسردگی پس از زایمان تجویز می‌شوند، سایر داروهای ضدافسردگی نظیر مهارکنندگان بازجذب نوراپی‌نفرین و سروتونین و مهارکنندگان بازجذب دوپامین نیز برای درمان این بیماری کاربرد دارند. در بیشتر زنان علایم بهبود دو تا شش هفته پس از شروع درمان دارویی بروز می‌کنند.
در صورتی که پس از دو هفته علایم بهبود تظاهر نکردند یا علایم تشدید یافتند، بنابر صلاحدید پزشک، افزایش دوز دارو یا تعویض آن توصیه می‌شود. برای فروکش کردن کامل علایم و به حداقل رساندن خطر عود بیماری، درمان با ضدافسردگی‌‌ها باید نه تا دوازده ماه ادامه یابد.
تصمیم‌گیری در مورد شروع درمان افسردگی پس از زایمان با داروهای ضدافسردگی در بیماران شیرده بستگی به نظر پزشک دارد. باید توجه داشته باشید که تمام داروهای ضدافسردگی در داخل شیر ترشح می‌شوند و غلظتی از آنها در پلاسمای خون برخی از نوزادان شیرخوار مشاهده شده است، البته مطالعات نشان داده‌اند که این گروه از نوزادان مواجهه با ضدافسردگی‌‌ها را بدون آسیب و به خوبی تحمل کرده‌اند. در ادامه مطلب با نی نی لوژی همراه باشید.
آیا می‌توان از افسردگی پس از زایمان جلوگیری کرد؟
در اصل ما اطلاعات زیادی از افسردگی پس از زایمان نداریم که بخواهیم از آن جلوگیری کنیم. پیشنهادات زیر به نظرمعقول می‌رسد و ممکن است به سلامتی شما کمک کند.
سعی نکنید که یک زن خارق العاده باشید. سعی کنید کمتر کار کنید و مطمئن شوید که بیش از حد خسته نشوید.
سعی کنید با زنان دیگری که حامله هستند و یا به تازگی صاحب فرزند شده اند دوست شوید. ممکن است پیدا کردن دوست در زمانی که افسردگی پس از زایمان دارید سخت باشد.
کسی را پیدا کنید که بتوانید با او صحبت کنید.
در کلاس‌های قبل از زایمان شرکت کنید؛ و همسر خود را به همراه خود ببرید؛ ویا با یک دوست و یا یکی از اقوام را با خود ببرید.
داروهای ضد افسردگی را بدون نظر دکتر قطع نکنید. در حدود 7 نفر از 10 زنانی که داروهای ضد افسردگی در طول حاملگی را قطع می‌کنند مریضیشان بعد از قطع دارو عود می‌کند.
نقش همسران در بهبود افسردگی پس از زایمان
بعد از تولد معمولا زنان خوشحال و شاد هستند اما معمولا از روز سوم زایمان ممکن است افسردگی به سراغ آنها بیاید به همین دلیل همسران در این زمان باید بیش از زمان های دیگر به همسر خود محبت کنند و در انجام کارهای مربوط به کودک مشارکت کنند و برای به دست آوردن هر چه زودتر بهبودی باید به همسرشان کمک کنند.
برای کمک به بهبود افسردگی، بهتر است مردان گاهی کودک را به تنهایی نگهداری کنید تا همسرتان بتواند زمانی را با اعضای خانواده و دوستانش بگذراند و در صورت امکان مدت زمان کوتاهی نوزاد خود را به والدینتان بسپارید و برای تغییر آب و هوا و بهبود روحیه او با همسرتان به فضای خارج از منزل بروید. اجازه صحبت کردن به همسر خود بدهند و به حرفهای او خوب گوش دهند.
ایجاد ارتباط جنسی با همسر تا مدتی پس از زایمان ممکن است سخت باشد پس بهتر است که شما در برابر این مساله صبور باشید و به همسر خود فرصت لازم برای به تعادل رسیدن از نظر جسم و روح را بدهید. در نتیجه حداقل تا 6 هفته ارتباط جنسی بین همسران برقرار نکنید و حتما برای اینکار بعد از زایمان با پزشک متخصصتان مشورت نمایید.
